Opening Betty Boeke Paviljoen

Voorafgaand aan de officiële handeling vond vanaf 12.15 uur een kort programma in de medewerkerskamer plaats met een korte toespraak en muziek. Daarin werd stil gestaan bij de betekenis van Betty Boeke voor het ontstaan en voortbestaan van De Werkplaats en bedankten we haar dochter Julia die de realisatie van dit paviljoen mede heeft mogelijk gemaakt door het legaat dat zij gegeven heeft.
De ouders van De Werkplaats hebben als cadeau in dit jubileumjaar het resterende bedrag beschikbaar gesteld.

Toespraak bij de opening van het Betty Boeke Paviljoen

In het kader van het 90-jarig bestaan van De Werkplaats wordt de opening van dit paviljoen gevierd.

Het paviljoen is een plek van verbinding en gedachten:

• tussen ons die hier nog actief zijn en werkers en medewerkers die er niet meer zijn, vooral degenen die in hun tijd op school overleden zijn: in het dak zijn symbolisch ‘sterren’ gemaakt, waardoor de hemel zichtbaar is. Zo gedenken we de overleden werkers en medewerkers. De behoefte aan zo’n gedachtenisplek is - na het overlijden van VO-werker Hylke - door Marijn en Henk voor het eerst naar voren is gebracht. Zo’n plek is nu gerealiseerd;
• tussen heden en verleden: de winterlinde naast het paviljoen geeft de verbinding aan met het vorige gebouw van het VO;
• tussen BO en VO: de route van de werkers van groep 8 die ‘Onder de bogen’ gaan naar het VO heeft hiermee een plek gekregen;
• werkers en medewerkers kunnen in algemene zin bij de dingen stilstaan, maar ook hun gedachten in de brievenbus doen en de laatst geposte gedachte kan gelezen worden;
• bij de gedachtenbus is ruimte voor een filosofisch gesprek of het maken van muziek. De zitbank kan daarvoor gebruikt worden.

Het paviljoen is naar een idee van Mike van Werkhoven ontworpen en samen met Mariken van Nimwegen verder vorm gegeven; Oskar de Kiefte heeft het geheel gemaakt. Van ontwerp naar uitvoering is een mooi proces geweest. Mike en Mariken zijn in samenspraak tot dit mooie, in het landschap passende ontwerp gekomen. Oskar heeft het ontwerp op een zeer zorgvuldige manier uitgevoerd. Daarmee is het een kunstobject in het landschap geworden. Alle drie daar zeer voor bedankt!

Omdat de school op haar terrein de gedachte aan Betty Boeke levend wil houden (een al langer levende wens) is er voor gekozen om de naam van Betty aan deze plek te verbinden en het legaat dat de school van haar dochter Julia heeft gekregen aan de realisatie van dit project te besteden. Bij beide vrouwen en hun betekenis voor De Werkplaats wil ik graag stil staan.

Is het niet wat karig: Betty’s naam verbonden aan een paviljoen en Kees aan een laan, een sporthal, een sportcentrum en toch bovenal aan deze school? Daar ben ik het helemaal mee eens. We hebben er ook eerst over gedacht om de oprijlaan naar de VO-school de Betty Boekelaan te noemen, maar dat leverde te veel praktische problemen op. Toen de gedachte opkwam om een plek van gedachten en gedachtenis te creëren was al gauw duidelijk dat we daaraan in ieder geval de naam van Betty zouden verbinden. Gedachten zijn op de achtergrond, maar uiteindelijk altijd bepalend voor ons gedrag en handelen. Dat komt mooi overeen met het beeld van Betty: vaker dan Kees op de achtergrond, maar uiteindelijk zeer bepalend voor zijn/hun gedrag en handelen. Zonder Betty als stabiele factor en drijvende kracht op de achtergrond had Kees het niet gered. Dat beeld is bij mij weer versterkt tijdens de reis naar Birmingham die ik vorige week heb gemaakt. Ik heb daar de Cadburyfabrieken en Bourneville bezocht en ook de bibliotheek met het archief. Daar heb ik de brieven die ‘Beatrice’ vanaf september 1920 naar haar broer Barrow en de directie en ‘werkers’ van de Cadburyfabriek schreef kunnen inzien. Dat was een bijzondere ervaring. Wat bij mij daardoor toch weer sterk naar voren kwam, was de kracht van Betty: in haar handschrift, in de boodschap die zij overbracht en de acties die zijn ondernam en in de berichten van huiselijke en familiaire aard die ook in de brieven te lezen zijn. Een zeer bijzondere en dappere vrouw. Ik zou mij goed kunnen voorstellen dat haar naam in de toekomst aan nog meer zaken verbonden wordt. Vooralsnog geven wij met dit Betty Boeke Paviljoen aan dat wij zeer veel respect voor haar hebben en wat zij voor De Werkplaats betekend heeft.

Ik weet ook zeker dat Julia het idee om haar moeder zo te ‘eren’ toegejuicht zou hebben. Julia was werker van het eerste uur en ook is zij als medewerker aan De Werkplaats verbonden geweest. Tot op hoge leeftijd is zij geïnteresseerd geweest in en betrokken gebleven bij De Werkplaats. Zij heeft de herinneringen aan en het gedachtegoed van haar ouders op een warme en liefdevolle wijze aan ons doorgegeven. Op 7 juni 2013 is zij als laatste van de kinderen van Kees en Betty Boeke op 95-jarige leeftijd overleden. Julia was de vierde dochter van Kees en Betty Boeke.

Zij behoorde tot de eerste werkers, toen haar vader in 1926 zijn eigen kinderen begon les te geven:

“We hebben al een pen en een schriftje”.

Anders dan haar zus Candia wilde Julia van enige kritiek op haar ouders niet weten, “Mommy” en “Daddy” waren heilig voor haar. Zij sprak altijd vol liefde over hen. Ze heeft hen ook bijgestaan bij het onderwijs op De Werkplaats.

Ik heb Julia Boeke verschillende keren ontmoet. Vooral de door Cor van Tol door de Stichting de Bron georganiseerde bijeenkomsten waren bijzonder. Zij was daar meestal bij, of het nu een concert in de voormalige huiskamer van de woning van de Boekes in de Beetslaan was (het Boschhuis), of een concert in de Grote Zaal in het U-gebouw van de “oude school”. De laatste keer kon zij nog maar ternauwernood volgen wat er gebeurde maar zij wilde er per se bij zijn.

Voor de ontwikkeling van De Werkplaats was de ontmoeting in 2002 van de toenmalige schoolleiding van BO en VO met de drie nog levende dochters Boeke in de Woudkapel gedenkwaardig. Tot die tijd was er niet veel contact van de school met de familie Boeke. De familie was teleurgesteld in wat De Werkplaats in de daaraan voorafgaande decennia met het erfgoed van hun ouders gedaan had. Het is de verdienste van Cor van Tol geweest dat hij dit contact weer hersteld heeft.

Julia wist van de drie dochters het meeste uit de beginjaren van De Werkplaats te herinneren en kon er met haar zachte, vriendelijke stem mooi over vertellen.

De dochters waren bij deze bijeenkomst ook geïnteresseerd in het wel en wee van De Werkplaats en de nieuwbouwplannen van het Voortgezet Onderwijs. Zij hebben ons verteld over hun ouders en de oude Werkplaats en daarmee bijgedragen aan de overbrenging van het gedachtegoed van hun ouders. In die ontmoeting kregen wij op de vraag wat hun ouders ons voor de komende tijd in het bijzonder zouden willen meegeven het antwoord (van Candia) dat zij het vooral van belang gevonden zouden hebben dat De Werkplaats in verandering bleef, zich vanuit haar uitgangspunten bleef vernieuwen aansluitend bij de eisen van de tijd.

Mede dankzij Julia is het Boeke archief geïnventariseerd. Zonder die noeste arbeid zou Daniëla Hooghiemstra de biografie over Kees Boeke niet hebben kunnen schrijven.

De verbondenheid van Julia met de huidige Werkplaats is gebleken doordat zij in haar testament aan De Werkplaats een legaat heeft nagelaten. Daar zijn wij haar zeer dankbaar voor. Onze dank gaat ook uit naar de familie van Julia (de achterneven en achternichten) vooral Rick en Dolph Stuyling de Lange die als executeurs deze wens van hun tante Julia ten uitvoer hebben gebracht.

Tot slot wil ik de ouders bedanken: zij hebben als cadeau in dit jubileumjaar het resterende bedrag beschikbaar gesteld.

Bilthoven, 30 oktober 2015                  Jos Heuer